Chega o espectáculo astronómico de mediados de agosto: a choiva das perseidas ou ‘bágoas de San Lorenzo’, este ano un pouco deslucidas polo brillo da lúa.
Aínda que se chamen ‘estrelas fugaces’, en realidade son partículas que deixa atrás o cometa 109P/Swift-Tuttle e acéndense ‘’ ao entrar na nosa atmosfera. Poderanse observar ata 50 nunha hora en lugares sen contaminación lumínica.
Comezaron a sucar o ceo nocturno na segunda metade do mes de xullo, pero o verdadeiro espectáculo das perseidas ten lugar a mediados de agosto. Reciben o nome popular de ‘bágoas de San Lorenzo’ porque é fácil velas sobre o día 10 deste mes, festividade do mártir español do mesmo nome, pero en realidade o seu momento de máxima actividade ten lugar entre o 11 ao 13. En concreto, este ano en Europa será a noite do venres 12 ao sábado 13 de agosto, cun pico ao redor das 00:03 h (hora peninsular española), segundo o Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC).
Este ano hai dous elementos que xogan en contra da observación. O primeiro é a Lúa, que nesta altura atópase en fase chea, polo que o seu brillo dificultará moito poder contemplar a choiva de estrelas máis desexada. O outro obstáculo ten que ver coa meteoroloxía. O tempo esta a cambiar xusto coincidindo coa chegada da choiva de estrelas máis desexada.
As perseidas son unha choiva de meteoros, comunmente chamados “estrelas fugaces”, de orixe cometario e visibles desde todo o hemisferio norte en pleno verán.
A súa taxa de actividade pode chegar ata as 200 por hora, aínda que o habitual é ver ao redor dun centenar, e este ano, ademais, serán moitas menos porque xusto o día 12 hai lúa chea, o que dificultará a súa observación.
En calquera caso, a cifra exacta de meteoros observables por hora é moi variable. As predicións concretas sobre o seu número específico, dependendo do día e a hora, son difíciles de realizar e adoitan estar afectadas dunha incerteza alta, aclara o Observatorio Astronómico Nacional (OAN-IGN).
Radiante cara á constelación de Perseo
As perseidas pódense ver en calquera parte do ceo, aínda que parecen vir dunha zona concreta, o seu radiante: a constelación de Perseo (de aí o seu nome). Para observadores situados na península ibérica (latitude 40º norte), o radiante das perseidas sitúase cara ao nordés por encima do horizonte durante toda a noite.
Para gozar destas ‘estrelas fugaces’ non é necesario utilizar telescopios nin ningún outro tipo de instrumento óptico que limite o campo de visión. Basta con observar o ceo desde un lugar o máis escuro posible e lonxe da contaminación lumínica das poboacións. É preferible que haxa poucos obstáculos para a vista, como edificios, árbores ou montañas.
Buscar ceos escuros
Convén dirixir a mirada tamén cara ás zonas máis escuras, na dirección oposta á posición da Lúa se a observación realízase cando esta estea presente. O máis cómodo é tombarse e esperar a que a vista se afaga á escuridade.
A lúa chea dificultará este verán a observación das ‘estrelas fugaces’, polo que convén dirixir a mirada cara ás zonas máis escuras na dirección oposta cando esta estea presente
Como en anos anteriores é necesario atopar un lugar afastado dos núcleos urbanos, fixar a vista nun punto do ceo e esperar pacientemente para conseguir ver algún dos trazos luminosos das perseidas
O rastro do cometa 109P/Swift-Tuttle
A choiva das perseidas prodúcese polo impacto na nosa atmosfera de partículas que deixa o cometa 109P/Swift-Tuttle, que ten un período de 133 anos e pasou preto do Sol por última vez en 1992. Este obxecto foi descuberto en 1862, e, cun tamaño aproximado de 26 km de diámetro, é o maior que se acerca de forma periódica á Terra.
Segundo describe a súa órbita ao redor do Sol, o cometa vai deixando un reguero de gases, po e entullos (materiais rochosos). Cada verán a Terra tópase con ese rastro cometario e algúns dos fragmentos rochosos (meteoroides) son atrapados polo seu campo gravitatorio. Durante este encontro, algunhas partículas se desintegran ao entrar a gran velocidade na atmosfera terrestre, creando os vistosos trazos luminosos que reciben o nome científico de meteoros.
Cada verán a Terra crúzase co rastro de partículas que deixa o cometa 109P/Swift-Tuttle, e algunhas se desintegran ao entrar na atmosfera terrestre, creando os vistosos trazos luminosos que reciben o nome científico de meteoros
A estas velocidades o choque coa atmosfera terrestre é tan brusco que a temperatura destas partículas aumenta ata uns 5.000 ºC nunha fracción de segundo, polo que se desintegran emitindo o escintileo de luz chamado meteoro ou, máis popularmente, estrela fugaz. Non se trata por tanto de verdadeiras estrelas, senón dunha partículas incandescentes.
A desintegración ocorre a gran altitude, normalmente entre os 100 e 80 quilómetros sobre o nivel do chan. As partículas máis grandes (do tamaño dun chícharo ou maiores) poden producir estrelas fugaces moito máis brillantes, que reciben o nome de bólidos ou bólas de lume.
