O deserto do Sahara é un dos climas máis inhóspitos da Terra. As súas áridas mesetas, os seus picos rochosos e as súas areas en constante movemento envolven unha terceira parte do norte de África, que ten moi pouca choiva, vexetación e vida.
Mentres tanto, do outro lado do océano Atlántico, prospera o bosque chuvioso máis grande do mundo. A exuberante e vibrante conca amazónica, situada no nordés de América do Sur, posúe unha ampla rede de inigualable diversidade ecolóxica.
Entón, que teñen en común estes climas aparentemente tan diferentes?
Están intimamente conectados por un río de po atmosférico intermitente de case 17.000 quilómetros (10.000 millas) de lonxitude. Cada ano, intensos ventos do Sahara envían enormes nubes de po nunha viaxe transatlántico cara á conca do Amazonas. Este po, en gran parte orixinario do leito dun antigo lago en Chad, é rico en fósforo. Cando chega ao bosque chuvioso, os restos dos organismos do Sahara mortos hai moito tempo proporcionan nutrientes cruciais para a flora viva do bosque chuvioso. O fósforo, que é esencial para o crecemento das plantas, escasea no Amazonas. O po do deserto que se deposita no bosque cada ano axuda a reducir este déficit.
Investigadores da NASA estudan este polvoriento vínculo entre o Amazonas e o Sahara co propósito de entender como funciona e como pode verse afectado o cambio climático. “Sabemos que o po é moi importante en moitos aspectos complexos·”, di Hongbin Yu, un científico atmosférico da Universidade de Maryland, quen traballa no Centro Goddard para Voos Espaciais (Goddard Space Flight Center, en idioma inglés), da NASA, situado en Greenbelt, Maryland. “O po afecta o clima e, ao mesmo tempo, o cambio climático afecta o po”. “Como investigadores”, engade, “facémonos dúas preguntas básicas: Canto po transpórtase? e Como afecta o cambio climático á cantidade de po que viaxa a través do Atlántico?”.
Un novo vídeo de ScienceCast examina un inverosímil vínculo entre dous continentes. Image Credit: NASA
Os datos obtidos mediante o satélite CALIPSO, da NASA, o cal foi lanzado no ano 2006, poden proporcionar as respostas. Por primeira vez, CALIPSO cuantificou a cantidade de po que realiza a viaxe transcontinental; e os números son impresionantes: dos 182 millóns de toneladas de po (ou unha cantidade equivalente a case 700.000 camións) que abandonan o Sahara cada ano, 27,7 millóns de toneladas, ou o 15% do total, atópanse dispersas na conca do Amazonas.
CALIPSO, que é a sigla en idioma inglés de “Observacións de nubes e aerosois mediante os satélites LIDAR e Pathfinder con sensor infravermello” (Cloud-Aerosol Lidar and Infrared Pathfinder satellite observation), utiliza un telémetro láser ou LIDAR para analizar a atmosfera da Terra e coñecer deste xeito a distribución vertical do po e doutros aerosois. Rastrexa de maneira regular o penacho de po que viaxa desde o Sahara até o Amazonas.
Unha das cousas que CALIPSO revelou é a variabilidade da conexión, que cambiou até alcanzar un 86 por cento entre 2007 e 2011. Por que? A resposta podería estar no Sahel, que é a longa franxa de terras semiáridas situadas na fronteira sur do Sahara. Yu e os seus colegas atoparon unha conexión posible entre as choivas no Sahel e a cantidade de po que se despraza sobre o Atlántico. Canto maior é a choiva no Sahel, menor é o volume de po.
Descoñécese a razón exacta desta correlación, pero Yu ten algunhas ideas. É posible que o incremento das choivas produza o crecemento de máis vexetación no Sahel, deixando así menos area exposta aos fortes ventos. Outra posibilidade concéntrase no vento. A cantidade de choiva se correlaciona cos patróns de vento que poden varrer po do Sahara e do Sahel cara á atmosfera superior, o cal constitúe basicamente unha supercarretera cara ao Amazonas.
Grazas ás observacións sen precedentes, en tres dimensións (3D), do po atmosférico, as cales foron proporcionadas por CALIPSO, os científicos poden comezar a crear modelos destinados a predicir como o po pode ter un impacto sobre o clima no futuro; e como nutre os frondosos bosques de América do Sur na actualidade.
NASA//
