spot_img
InicioBaixo MiñoTeatro Principal de Tui: O reflexo da sociedade na arquitectura do divertimento

Teatro Principal de Tui: O reflexo da sociedade na arquitectura do divertimento

Teatro Principal de TuiO teatro é un lugar de lecer, para divertirse, abraiarse, pasa-lo tempo. Aínda que se quiso ver no Teatro un espazo para o exemplo, a doutrina, a aprendizaxe das ideas do momento, ao fin o espazo teatral foi un lugar onde recrearse fóra do duro traballo

O Teatro Principal de Tui amosa os cambios políticos e sociais do século XIX. É un exemplo da procura dun novo espazo social que suplantaría á mesma igrexa como centro da sociedade do Antigo Réxime.

Construir un Teatro no era tarefa fácil. Resultaba caro e difícil de manter. O século XIX é o ascenso da burguesía ao poder, cousa que lle permite acadar unha vella arela de distinción social: contar cun teatro permanente. Xa non serían os corrais, prazas públicas ou casas maltreitas.

O deseño do edificio partía da élite, da cultura, o arquitecto e os seus coñecementos, as necesidades e desexos de reflectir na riqueza ornamental e o luxo do teatro o seu estatus social. Pero para chegar a esta riqueza ou simulación do fastuoso era preciso o diñeiro, por iso mesmo as élites urbanas chegaban a implicar aos concellos vendendo o teatro como un proxecto colectivo necesario para o progreso  social e incluso como un instrumento de financiación da beneficiencia local.

En Tui as principais familias traballarían desde 1842 para lograr a construcción dun teatro ao seu gusto e desexos. Van conseguir a intervención dun dos mellores arquitectos de Galicia neses momentos, Faustino Domínguez, para deseñar a complexa planta dun edificio teatral. En 1844 o teatro está rematado acadando a implicación de case toda a burguesía local, nun fito único en Galicia. O Concello colaboraría para evitar que a iniciativa fose malograda nun mal inverno.

Teatro Principal de Tui
Postal de Tui século XIX

Sorprende o resultado tendo en conta o papel marxinal que ten Tui. Perde a capitalidade de provincia en 1833 e non é unha cidade puxante no económico máis ben mostra un prolongado estancamento desde o século XVII.

Cómo é posible que o interese das élites fose capaz de lograr algo que noutras vilas e cidades galegas custou moito máis?

Tui mantivo ao longo do século XIX e principios do XX unha forte dinámica cultural que lle permitiría manter un escenario teatral con bastante dignidade. A fronteira marcaría o ritmo de moitas compañías ao longo de 150 anos. A ópera só dispoñible en grandes cidades tiña Tui como punto de referencia nas súas viaxes entre Vigo e Porto. Non debemos esquecer o papel que Valença ofrecía un público potencial para moitos espectáculos froito dos intercambios culturais a un lado e outro da fronteira.

Teatro Principal de Tui

Ao longo de 150 anos de historia o Teatro Principal foi escenario da vida pública de Tui. Un dobre escenario poderiamos dicir. Non só debemos contar o espazo da escena para o espectáculo tamén as butacas repartidas no patio, palcos, proscenios e galerías. O interior do Teatro estaba deseñado para ver e escoitar o que acontecía sobre o escenario pero tamén para ver ao público e ser vistos, falar dos veciños, cotillear, facer crítica política. Así o teatro convertíase nun espazo de socialización completo.

O Teatro Principal representa a historia cultural dun pobo, non só o de Tui, onde se desenvolveron numerosas experiencias culturais que explican a evolución da nosa sociedade ao longo de máis de cen anos.

O proxecto de recuperación do Teatro Principal polo arquitecto Cesar Portela non é unha simple proposta de rescate histórico, é unha proposta de rehabilitación social e cultural que afecta ao conxunto histórico de Tui. Que o Teatro volva ser un escenario vivo para ver e ser visto, para entender a cidade histórica pero tamén o instrumento do futuro de Tui.

Arquitectura  

O deseño de Faustino Domínguez en 1842 amosaría as consideracións e reflexións sobre como debía ser un teatro para que tivese a mellor experiencia acústica e visua

O teatro de Tui conta cunha planta que tende a un gran cadrado. No seu interior conta cun perímetro pétreo en forma de elipse que encerra o patio de butacas e palcos, esta elipse permite acadar unha acústica de excelente calidade. A este tipo de modelos chámaselle “á italiana” por estar destinados desde o barroco á ópera en Italia de onde se toma o modelo escenográfico.

Teatro Principal de Tui
Plano planta baixa

O teatro tiña diversas ornamentacións que enriquecían o seu aspecto e ficaban ligadas á tradición da pintura italiana no teito e no arco da embocadura do escenario.

Hoxe o principal ornamento que conservamos é o telón de boca realizado por Benigno Lorenzo en 1891 para os Xogos Florais, un dos mellores do seu tipo en España.

Os Xogos Florais

“24 de Xunio de 1891… Tuy, á mais antiga cibdá d’a terra gallega, foy a pirmeira que tivo á groria d’ainnaugurar n’ela á groriosa Institución d’os Xogos Froraes”, Alfredo Brañas pronunciaría estas palabras no evento cultural máis importante que tivo lugar no Teatro Principal de Tui.

Ai, esperta, adourada Galicia / dese sono en que estas debruzada: / Do teu rico porvir a alborada, / Pol-o ceu exergándose vai.” Nas paredes do Teatro tamén resoaban estos versos de Francisco Añón pronunciados por Manuel Lago, poeta e eclesiástico quen no século XX acadará a condición de arcebispo de Santiago. E logo dos discursos de Manuel Murguía, de Alfredo Brañas, de Salvador Cabeza de León, Antonio Cerviño, e moitos máis, a celebración dos Xogos Florais, os primeiros íntegramente en galego, servirían de base para o desenvolvemento cultural galego nas décadas seguintes como por exemplo a fundación da Real Academia Galega.

Teatro Principal de Tui
Banquete rexionalista

Pero entre declamacións poéticas e discursos políticos o Teatro tamén sería utilizado para outras finalidades como a celebración do banquete rexionalista, cuxo menú sería o primeiro do seu tipo publicado en galego.

A mesa do banquete tíñase posto no patio de butacas do teatro cunha capacidade para sesenta comensais, os adornos de flores viñan acompañados de inscripcións como Despierta Galicia, Los Gallegos a Murguía, Viva Galicia. En cada extremo da mesa estaría Manuel Murguía e Alfredo Brañas. O banquete tería o seu público xa que os curiosos podían contemplar o paseo dos suculentos manxares servido polo “Hotel del Comercio” desde os palcos e plateas. O menú consistía en “Sopa fina, Raxo con cogordos, Salmón â alicantina, Polos salteados, Langosta â rusa, Pastel de Pichós, Filetes â xardineira, Helados, Pavo con cogordos, Budín con ron, Pastelón â inglesa, Viño vello terriña, Xerez, Champagne, Puros da Habana”. Non era este un menú tradicional galego, comprobamos que as élites intelectuais de Galicia no século XIX eran as élites burguesas e polo tanto máis afíns das complexas receitas do compostelán Picadillo que dos sinxelos e sustanciosos pratos da cociña galega.

Por Suso Vila

- Publicidade -spot_img