Na vida de Inés de Castro hai dous partes moi distintas: a lenda, que transmitiu o seu nome a todos os pobos, e a historia real, que todas as investigacións da escola moderna non puideron aínda dilucidar por completo.
Ignórase a época precisa do nacemento de Inés, e non se sabe tampouco onde tivo este lugar. O seu pai, Pedro Fernández de Castro, primeiro Señor xurisdicional de Monforte de Lemos, precursor da saga do Condado de Lemos e neto do rei Sancho IV de Castela, pertencía a unha das familias máis antigas e ilustres de Galicia; a súa nai, Aldonza Lorenzo de Valladares, era descendente do rei Alfonso VI de Castela.
Inés de Castro (comarca da Limia, Galicia, 1325-Coimbra, 7 de xaneiro de 1355). Era unha nobre galega, pertencente á poderosa Casa de Castro, emparentada cos primeiros reis de Castela, filla de Pedro Fernández de Castro «o da Guerra», primeiro señor xurisdicional de Monforte de Lemos e de Aldonza Lorenzo de Valladares.
Inés era filla natural. Nada se sabe sobre os seus primeiros anos; suponse que debeu ser educada na capital de Galicia, no palacio de don Juan Manuel, duque de Peñafiel e marqués de Villena, pois parece probado que viviu con Constanza Manuel, filla do duque e prima súa, a cal, despois de negarse varias veces para contraer matrimonio, decidiu casar con Pedro, infante de Portugal e posteriormente rei.
Viaxe ao reino de Portugal
As dúas mozas abandonaron a corte de Peñafiel en 1340, e Inés residiu en Lisboa ou Coimbra en calidade de dama parente, e engade a tradición que, no instante da súa chegada á corte de Alfonso IV o Bravo, excitou unha viva paixón no corazón do infante herdeiro Pedro. Inés de Castro, amada apaixonadamente polo herdeiro do trono portugués, e vivindo a esposa lexítima deste, era de moi nobre estirpe para tomar ostensiblemente o título de prostituta real do infante; pero o certo é que os amores de Inés e de Pedro excitaron a paixón dos celos en Constanza, a cal morreu a consecuencia do parto do futuro herdeiro, Fernando, o 13 de novembro de 1345. A partir desta época os lazos que se formaron entre Inés e o infante tomaron un carácter moi distinto do que tiveran durante a vida de Constanza.
Inés tivo catro fillos do infante Pedro: Alfonso (1346), morto ao pouco de nacer; Beatriz (1347-1381); Juan de Portugal (1349-1396); Dionisio (1354-1397)
A descendencia da parella foise integrando polas casas reais europeas e mesmo se chegou a publicar que nos séculos XV e XVI a maior parte da Europa coroada descendía de Inés. A princesa Beatriz casou cun fillo bastardo do rei de Castela, chamado Sancho de Alburquerque. A filla desta parella, Leonor Urraca, neta de Pedro e Inés, foi a muller de Fernando, rei de Aragón, Sicilia, Nápoles, Valencia e Mallorca. Unha descendencia que co paso dos anos lévanos ata o emperador germánico Maximiliano I e ao rei portugués Manuel I. Para o trobador luso García de Resende a descendencia de Inés foi a súa vitoria póstuma, porque polos froitos da súa relación con Pedro ela logrou vencer o seu tráxico destino.
Nove anos despois da morte da esposa lexítima de Pedro I, casou este coa que fora durante tanto tempo o seu amante, santificando a súa unión ante o bispo de Garda e dalgúns servidores; pero se a unión foi bendicida, ningún documento puido presentarse que o probase; nada especificou os dereitos que adquirían a nova esposa e os seus fillos, e ningún das testemuñas do matrimonio, nin o mesmo príncipe, cando chegou a ocupar o trono, puideron asignar unha data precisa a aquel matrimonio clandestino que debía dar unha raíña a Portugal.
Asasinato de Inés
En 1355, Alfonso IV o Bravo trasladara o seu corte a Montemor-ou-Velho, cando varios personaxes influentes, inimigos da familia Fernández de Castro, persuadiron ao rei de que era preciso diminuír as pretensións daquela casa poderosa que se facía temer case tanto en Castela como en Portugal, e que o medio máis seguro de conseguilo era quitar a vida a Inés, que ía subir ao trono de Portugal. Os principais instigadores deste atentado foron tres señores inimigos dos Castro, chamados Alonso Gonçálvez, Pedro Coelho e Diego López Pacheco.
Dubidou o rei, pois vía por unha banda o perigo do seu neto o fillo de Constanza, (Fernando) e por outra banda consideraba acción cruel matar a unha muller inocente de toda culpa. Sexa disto o que for, o certo é que o rei aproveitou un día en que o infante Pedro organizara unha cacería, e dirixiuse secretamente ao Mosteiro de Santa Clara, próximo á Quinta dás bágoas en Coimbra. Cando Inés soubo a chegada do seu sogro o rei, e as súas intencións, rodeouse dos seus fillos e saíu a esperar ao monarca, a quen soubo conmover con bágoas e súplicas. Marchábase xa o rei, cando algúns cabaleiros que con el ían para presenciar a morte de Inés, entre eles Gonzálvez, Coelho e López Pacheco, suplicáronlle que lles enviase a matar a Inés, e non debeu opoñerse o rei, posto que os devanditos cabaleiros entraron onde estaba Inés e matárona a puñaladas.
Vinganza, lenda e realidade
Terrible foi a vinganza de Pedro, pero antes de dala a coñecer, debe dicirse aquí a parte novelesca da historia de Inés de Castro, a lenda admitida pola tradición, pero non probada pola historia. Dous anos despois morreu o rei, chegou o infante para ocupar o trono e din que, mandando exhumar o cadáver de Inés, sentouna no trono, facéndoa coroar e obrigando así aos cortesáns a que lle rendesen as honras debidas a unha raíña. O cronista Fernando López nada di sobre esta exhumación e esta fantástica cerimonia. Algúns historiadores supoñen que a orixe desta lenda pode ser o costume que en Portugal había de bicar a man do cadáver dos reis defuntos, ou tamén de que nos séculos XIV e XV as efixies dos reis, modeladas en cera, colocábanse sobre o túmulo funerario, e talvez esta efixie de Inés fose colocada por Pedro no trono, obrigando que á súa imaxe, e non ao seu cadáver, rendésense as homenaxes. Dos tres instigadores da morte de Inés, Pedro Coelho e Álvaro Gonçalves expiaron dun modo terrible o seu crime; ao primeiro foille arrincado o corazón polo peito, e ao segundo por detrás; Pacheco conseguiu escapar a Francia e perdeuse o seu rastro.
Sepulcro de Inés de Castro no Mosteiro de Alcobaça
Suntuosos foron os funerais que se fixeron a Inés; o seu corpo foi depositado en Alcobaça nunha tumba de mármore branco, cunha efixie coroada que Pedro fixera preparar de antemán, e preto da cal fixo erixir a súa propia sepultura. Dispuxo que os catafalcos tocásense os pés: quería que o día da resurrección, ao levantarse, a súa primeira imaxe a contemplar fose a de Inés.
//Varios autores. Wiki2.org
Bibliografía
- Braamcamp Freire, Anselmo (1921). Brasões da Sala de Sintra- Livro Primeiro (en portugués). Coimbra: Imprenta da Universidade. OCLC 794223590.
- Lopes, Fernão (1644). Chronica de el-rei D. Joam I de boa memoria. Lisboa: António Álvarez Impressor delRey.
- Lopes, Fernão (1735). Chronica del Rey D. Pedro I deste nombre e dos Reys de Portugal o oitavo, cognomidado o Justiceiro (en portugués). Copiada fielmente do seu original…pelo Padre Jozé Bayam. Lisboa: Officina de Manoel Fernandes da Costa.
- Olivera Serrano, César (2005). Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara. CSIC. ISBN 9788400083434.
- Rodrigues Oliveira, Ana (2010). Rainhas medievais de Portugal. Dezassete mulheres, duas dinastias, quatro séculos de História (en portugués). Lisboa: A esfera dos livros. ISBN 978-989-626-261-7.
- Salazar y Acha, Jaime de (2008). «La nobleza titulada medieval en la Corona de Castilla». Anales de la Real Academia Matritense de Heráldica y Genealogía (11): 7-94. ISSN 1133-1240.
