spot_img
InicioLatinoaméricaArxentinaO sector agrario deberá producir un 40% más nos próximos 15 anos

O sector agrario deberá producir un 40% más nos próximos 15 anos

demanda-global-alimentos-aumentaría-enerxía-auga-segundo-informe-publicado-Panel-Alto-Nivel-Sustentabilidade-Global-designado-ONU-aumento-poboación-mundial-Diversos-estudos-FAO-OCDE-IICAPolo crecemento demográfico, en 2030 haberá que producir 1.000 millóns de toneladas máis ao ano que no 2015.

En 2030, a demanda global de alimentos aumentaría un 50%, a de enerxía un 45% e a de auga un 30%, segundo un informe publicado polo Panel de Alto Nivel sobre Sustentabilidade Global, designado pola ONU. Por que? Polo aumento da poboación mundial. Diversos estudos de FAO, OCDE, IICA, entre outros, que falan sobre as proxeccións da produción agroalimentaria global nos próximos anos (algúns arrincan en 2004 ou 2011 con actualizacións que os ratifican) coinciden en algo: a poboación mundial pasou a case 7.300 millóns en 2015, chegará a 8.400 no 2030 e saltará á friorenta de máis de 9.000 millóns en 2050. O mundo ten que prepararse para producir 1.000 millóns de toneladas de cereais e oleaginosas máis ao ano (en especial, se se ten en conta que, segundo FAO, un terzo da produción mundial desperdíciase ou termina no lixo).

Á súa vez, para FAO, estes logros esixirán un investimento de US$9,7 billóns até 2050. Só en Asia, necesítanse US$5,5 billóns que xerarán un aumento de 77% nos rendementos por hectárea. De sumarse os 1.000 millóns de habitantes que hoxe están subalimentados, espérase que estes índices rubir aínda máis.

FAO prevé a futuro algo que xa se está observando como tendencia: unha baixa na demanda de grans para alimentación e unha suba na demanda de proteina. A contribución dos primeiros nos países en desenvolvemento no 2030 caería de 56% a 46%, e a das carnes, lácteos e aceites vexetais aumentaría de 20% a 29%. O consumo de carne, por exemplo, crecería até 470 millóns de toneladas por ano. Por conseguinte, a soia tamén rubirá e a súa produción alcanzaría a 515 millóns de toneladas (contra 317 millóns actuais, segundo USDA). FAO sostén que no próximas catro décadas requirirase producir máis alimentos que nos últimos 10.000 anos xuntos.

Todo isto sostense sobre a base da “transición dietaria” que xa se observa no mundo, algo que se profundará ao 2030. O eixo deste cambio é o envorco do consumo en Asia, e en primeiro lugar en China, dos grans ás carnes (brancas e vermellas), das proteínas vexetais ás animais (cárnicas), por maior valor adquisitivo da poboación. Isto implica axustes da produción, xa que a demanda é a que determina a oferta. É claro, nos próximos 10/20 anos, o eixo da produción mundial de alimentos moverase á elaboración de proteínas cárnicas, máis sofisticadas, alimentos preparados, con marca e mercadotecnia. Para FAO, “o futuro consumo per cápita de oleaginosas aumentará con maior rapidez que o de cereais. Estes cultivos representarán 45 de cada 100 calorías adicionais sumadas ás dietas medias dos países en desenvolvemento entre hoxe e 2030″.

Para The Economist, a urbanización crecente é outro dos factores que está detrás do incremento da demanda mundial de alimentos. “En 2030, 300 millóns de campesiños chineses pasan do campo ás cidades, e hai estatísticas que marcan que o consumo de carne vermella per cápita nos centros urbanos é 40% superior ao das zonas rurais; o de peixe 3 veces máis alto; e o de ovos e carnes brancas é 2 veces e media maior”, segundo OCDE. Tamén se indica que 60% da poboación mundial será urbana en 2030, e a diferenza _5.000 millóns futuros contra 3.400 millóns actuais_ provocará un incremento en gran escala do consumo de carnes, froitas, vexetais e alimentos procesados. “O eixo deste fenómeno demográfico ocorre en Asia, onde a poboación urbana pasa de 42% a 53% en 20 anos (+618 millóns de persoas)”, segundo FAO.

Ademais, aparecen novos actores da man da sofisticación no consumo, por exemplo os demandantes europeos de produtos gourmet e a magnitude do mercado de alimentos para mascotas, onde se estima que en 2025 este sector requirirá o consumo duns 300 millóns de toneladas de grans“, sostén Victor Piñeyro, do Consello Profesional de Enxeñaría Agronómica (CPIA).

E onde se vai a producir máis para alimentar a tantas bocas? O Banco Mundial estima que aínda “hai uns 500 millóns de hectáreas de terra fértil non utilizada para a produción agrícola, mentres que a área actual baixo cultivo é de 1.500 millóns. Están concentradas en só dúas rexións: América do Sur (Brasil, a Arxentina, Paraguai, o Oriente boliviano e Colombia) e Africa (desde Sudán a Mozambique)“. Ademais, a mellora nos rendementos dos cultivos, o incremento da frecuencia de colleitas (mediante rega e fertilización) e o como lograr máis carne por hectárea resultarán clave.

“Os grandes reservorios de recursos naturais están en Sudamérica, especialmente en Brasil e Arxentina, onde aínda hai marxes para crecer en superficie cultivada en forma sustentable e existen os recursos de auga doce máis importantes do mundo. Arxentina é o cuarto país en hectáreas cultivadas por habitante, pero o segundo en hectáreas potenciais a cultivar por habitante”, afirma Piñeyro.

Claro que hai quen advirten sobre o perigo extremo de seguir sumando hectáreas á produción a calquera custo. “Os actuais patróns de consumo, fundamentalmente en Occidente, non son sustentables e é hora de cambiar a dirección da economía”, advirten diversas organización, desde Greenpeace a WWF. O actual modelo económico, “está a empuxarnos en forma inexorable cara aos límites dos recursos naturais e os sistemas ecolóxicos que fan posible a vida a nivel planetario”, sinalan no Panel de Alto Nivel sobre Sustentabilidade Global e en diversos foros científicos. O desafío non é só aumentar a produción, senón facelo nun mundo que experimenta o cambio climático _a temperatura global aumentará 2ºC en catro décadas_, sumado a unha competencia cada vez maior pola terra, a auga e a enerxía, sosteñen na ONU.

Como toca todo isto á Arxentina? Todos coinciden en algo: o país forma parte dunha das poucas rexións do mundo, o Mercosur, con excedentes na produción de alimentos e está en condicións de abastecer unha demanda mundial crecente. A produción granaria local roldaría no presente ciclo os 100/110 millóns, segundo os informantes, desde as Bolsas de Cereais até o Minagri. No 2030, o país debería producir ao redor de 150/160 millóns de toneladas. Coincídese en que o trazo estratéxico central da produción agrícola arxentina é que ten escasa poboación relativa e moi boas vantaxes comparativas no mercado mundial de alimentos.

En tanto, débese diferenciar ben o trigo para consumo humano dos cereais e/ou o compoñente proteico de oleaginosos usados como forraxes. “En trigo, o crecemento do consumo nas últimas décadas acompañou o crecemento da poboación, nalgunhas ocasións coas poboacións de maior poder adquisitivo diminuíndo o consumo per cápita e noutros, que melloran co seu consumo. Dos 7.284 millóns de habitantes do mundo, 735 millóns viven nos países con excedentes alimenticios. É dicir que 10% da poboación é  ‘a solución’ para a alimentación do 90%”, indica a iEco Fernando Vilella, ex decano da FAUBA e actual director do Programa de Agronegocios e Alimentos desa casa de altos estudos.

O académico reafirma que o aumento do consumo de proteínas de orixe animal é un dos grandes cambios a nivel global, ademais do incremento de froitas, verduras e aceite vexetal. “Salvo a parte da carne vacúa criada a pasto, o resto é produto dunha alimentación baseada en alimentos balanceados con dous partes de millo ou cereais locais (por custo de frete) e unha parte de fariña de soia, xeralmente importada. Tres países EBA (EE.UU., Brasil e Arxentina) producen o 81% da soia do mundo e xeran unha porcentaxe semellante en exportacións“, salienta Vilella.

No caso da carne vacúa, EBA (7,8% da poboación mundial) produce o 37% e xera o 35% das exportacións; en porco, o 12% da produción e o 41% das vendas externas; e en pito, o 30% da produción e o 55% das exportacións. ?O USDA proxecta que China producirá preto de 90 millóns de toneladas, en 2023/24, de porco, aves e carne vacúa, unha alza próxima ao 30% comparada con 2012 e uns 60 millóns de toneladas de peixes de piscicultura. Cada quilo de porco, pito e peixe aliméntanse con alimento balanceado (dous de millo e un de soia). Para iso necesitarán uns 95 millóns de toneladas de soia; hoxe producen 12 millóns. A pregunta é canto presionarán os mercados estes consumos multiplicados en todo o mundo emerxente?, continua o académico. “Creo firmemente que quen controle os fluxos de soia controlará en gran medida o fluxo de alimentos, por tanto liderar en produción e exportación de soia, é vital nestes escenarios“, sintetiza Vilella.

No curto prazo, con relación á soia, hai forzas contrapostas na determinación do prezo actual e o do próximo ano. En forma negativa inflúe o aumento de stocks, produto dun maior incremento circunstancial da produción, sincrónicamente nos 3 maiores produtores/exportadores, que o aumento da demanda. En igual sentido, tenden á baixa do prezo a valorización do dólar, a desvalorización do euro, a eventual suba das taxas de interese en EE.UU. e indirectamente o prezo do biodiésel, por baixa do petróleo. Entre os que favorecen o prezo, están a baixa das taxas de interese na UE e Xapón, o descenso do petróleo e súbaa da demanda que, aínda que este ano foi menor que a oferta, seguirá crecendo.

“Hai varias cuestións de Arxentina que, fronte a altos prezos históricos, non permiten xerar rendibilidade e teñen que ver coa súa política de dereitos de exportación e impositiva. Tamén os altos custos de produción xa sexa por insumos, fretes ou por desequilibrios nos custos da terra nun sistema que se afirmou en base a alugueres, hoxe en crise estrutural. A futuro é clave, para os países de América do Sur e Latinoamérica, entender o imprescindible que é como estratexia para o desenvolvemento de vínculos comerciais o concepto de ?Rexión? que nos permita xuntos e coordinados abastecer a demanda, lograr competitividade e mirar cara ao mediano e longo prazo en mellores e máis equilibradas condicións“, conclúe Vilella.

NA MIRA

O prol e os contra de ser Arxentina

Arxentina pertence a unha das poucas rexións do mundo con excedentes na produción de alimentos (Mercosur) e está en condicións de abastecer unha demanda mundial crecente, enfocada en produtos de maior valor agregado, asociados a un maior poder adquisitivo e á diversificación das dietas. “Neste contexto, hai moitas condicións para xerar unha situación de éxito. Pero este éxito non é inexorable. Requírese construílo cunha estratexia, con vocación competidora, con moito traballo en equipo e coa interacción das empresas, o sector público e a academia“, dixo Fernando Vilella, director do Programa de Agronegocios e Alimentos da Facultade de Agronomía da Universidade de Buenos Aires e responsable do Simposio “Mercosur e China máis países árabes en 2030; Estratexias nos negocios para un mundo en desenvolvemento”, realizado hai pouco en Buenos Aires.

Para Vilella, a aplicación de coñecementos na agricultura e a gandaría podería contribuír a lograr cara a 2030 “un desenvolvemento territorial e social máis equilibrado, cun sistema sustentable de produción agropecuaria”. Eses avances deberían ser tidos en conta á hora de “deseñar políticas económicas e diplomáticas -que involucren a necesidade de conectarnos cos mercados- e sociais, respecto da necesidade de xerar traballo de calidade“, afirmou, á vez que subliñou que existe unha demanda crecente de alimentos elaborados. “Arxentina deberá debater se exportará o mesmo que hai un século (carne arrefriada e grans) ou a esas materias primas aplicaránselles procesos que agreguen valor e xeren traballo no país“, sinalou o académico.

China importa 75 millóns de toneladas de soia por ano, pero a demanda de alimentos con valor agregado crece de maneira acelerada. De 2011 a 2013, aumentou 46% as súas importacións de carne bovina e actualmente é o principal destino mundial para ese produto.

Tamén o mundo árabe é un mercado estratéxico. Cunha demanda de alimentos que rolda os US$6.000 millóns anuais, a participación arxentina é de apenas 5 ou 6%. Exipto importa 10 millóns de toneladas de trigo e 170.000 toneladas ao ano de carne vacúa, equivalentes a case todo o volume que a Arxentina exporta a diversos destinos. Arabia Saudita, en tanto, é o maior importador mundial de pitos, 800.000 toneladas -que teñen a Brasil por principal provedor-. En tanto, Emiratos Arabes Unidos, Líbano, Kuwait e Qatar só producen 15% dos alimentos que consomen.

Clarín.com//L.C.

- Publicidade -spot_img