spot_img
InicioO MorrazoMoañaA IGM debaterá sobre os usos de San Simón nunhas xornadas a...

A IGM debaterá sobre os usos de San Simón nunhas xornadas a celebrar en Moaña

A unión da desembocadura do río Verdugo e as mareas, atopamos un chairo mariño rico en mariscos bivalvos e numerosas aves de invernada en plena ría de Vigo. A enseada alberga o arquipélago de San Simón formado por 4 illas: San Bartolomé, San Antonio, San Simón e San Norberto. Unha das máis relevantes é a illa de San Simón, pertencente á Rede Natura 2000. Esta illa estivo ocupada polos templarios nos séculos XII e XIII ata que a excomunión e disolución desta orde deixa a illa en mans da Coroa de Aragón que a doa ao Bispado de Tui no ano 1370 en agradecemento á súa fidelidade. Nos anos posteriores combinarase a ocupación relixiosa da illa con períodos de abandono, asaltos e saqueos por parte dos piratas británicos comandados por Sir Francis Drake. En 1702 chega un episodio histórico, a coñecida como batalla de Rande, que enfrontou ás tropas anglo-holandesas cunha coalición franco-española, na que resultaron vencedoras as primeiras. Despois da batalla saquearon toda a costa e incendiaron o antigo mosteiro de San Simón, que tras unha reconstrución volveu ser destruído e finalmente abandonado no ano 1719, tras outro ataque inglés. Despois de case un século de abandono, e debido ás epidemias de cólera, decídese instalar en San Simón o que sería coñecido como Lazareto de San Simón polo que tiñan que pasar os navegantes procedentes doutros países europeos. O lazareto inaugurouse en 1841 e foi clausurado en 1927, coa chegada da Guerra Civil convértese en cárcere. A partir de 1948 convértese en residencia de verán para os membros da Garda de Franco, pero en 1950 un accidente marítimo acabou coa morte por ahogamiento de corenta e tres membros da Garda de Franco, tras afundirse a súa embarcación "Monchita". Isto precipitou o peche da illa, que tan só volvería ser utilizada entre 1955 e 1963 como fogar Méndez Núñez para a Formación de Orfos de Mariñeiros. Actualmente, e despois dunha profunda remodelación o complexo parece estar destinado a converterse nun centro de recuperación da Memoria Histórica, con varios edificios restaurados, centro de documentación e biblioteca. Na actualidade as illas están abertas ao público, aínda que hai que pedir autorización para poder visitalas. e no mes de xullo celébrase un dos festivais de música máis exclusivos que podemos atopar na provincia de Pontevedra. Julio Verne O poder de inspiración artística e criadora deste arquipélago foi unha constante na súa historia, porque en San Simón caben infinitas novelas. Lendas de corsarios, de monxes templarios, de batallas, de tesouros ocultos e de viaxeiros chegados de afastadas terras, alimentadas polos múltiples avatares dos que este arquipélago foi testemuña ao longo da historia. En San Simón quixo Julio Verne que recalara o capitán Nemo nas súas Vinte mil leguas de viaxe submarina, marabillado pola lenda dos tesouros dos galeóns afundidos na batalla de Rande. Unha pasaxe que evocaría Carlos Núñez, un referente na música galega, que fala de San Simón e do Nautilus no disco Maio Longo, recollendo a testemuña dos trobadores medievais que, como Meendinho, dedicaron as súas cantigas a San Simón e á ría de Vigo. Grazas ás narracións do escritor Joaquín Dicenta coñecemos tamén a vida cotiá no lazareto durante un dos períodos decisivos na historia da illa, e foron incontables os novelistas, poetas, escultores ou músicos de todos os tempos que nela atoparon a forza evocadora para as súas composicións. A Batalla de Rande Quizais fosen as súas óptimas condicións naturais ou a súa proximidade á cidade de Vigo os factores que motivaron que a illa fose testemuña de numerosos acontecementos violentos provocados por conflitos territoriais e incursións armadas. Un dos episodios máis coñecidos e a batalla de Rande, na que o arquipélago viuse inmerso o 23 de outubro do ano 1702, cando unha flota armada anglo-holandesa atacou as naves españolas e francesas na enseada de San Simón, en plena Guerra da Sucesión. Os galeóns españois cargados co maior envío que se coñecía de tesouros procedentes de América, entraron en Vigo o día 22 de setembro de 1702. Refuxiáronse no fondo da ría, pero os anglo-holandeses descubriron o agocho do prezado cargamento. Os españois estaban preparados para a incursión, protexidos pola escuadra francesa, con canóns en terra e cadeas cruzadas na ensenada para impedir a entrada dos buques inimigos. Finalmente, o 23 de outubro comezou a batalla. Os anglo-holandeses conseguiron conquistar as defensas de terra cun ataque anfibio logrando unha vitoria que se repetiría no mar tras menos de dez horas dun combate, que deixou os navíos franceses en chamas e abriu unha vía libre para chegar aos cobizados galeóns españois cargados de tesouros. Os españois afundiron os seus barcos e hai historiadores que afirman que foron tragados polo mar con parte da súa prezada carga a bordo. Os atacantes vitoriosos non puideron evitar, á súa partida, que encallase o único galeón apreixado, que finalmente afundiría na saída da ría de Vigo, alimentando dese modo a lenda. Antes de abandonar a enseada os ingleses saquearon a illa de San Simón e, segundo relata Frei Jacobo de Castro, acoitelaron as imaxes dos santos e queimaron a igrexa. Tan célebre foi a batalla de Rande que Vigo gañou unha rúa en Londres para lembrar a vitoria británica na súa ría. Ademais, esta contenda é quizais a maior fonte de lendas relacionadas coa enseada e a illa de San Simón. O mito do tesouro segue vivo e non só reparou nel Jules Verne. Ao longo da historia sucedéronse as expedicións para buscar o ouro dos vellos galeóns que repousan no fondo da ría.A IGM debaterá sobre os usos de San Simón nunhas xornadas a celebrar o 18 de novembro en Moaña, ante a falta de axuda da Xunta para facelas na illa

Revista Cousas De Nº19

Que actividades son acaídas para celebrarse na illa de San Simón e cales non, tendo en conta o seu pasado como cárcere franquista, é a cuestión que centrará as xornadas que se van celebrar no Centro Multiusos de Domaio o vindeiro sábado 18 de novembro. A IGM, responsábel da organización do encontro, tivo que pedir axuda ao Concello de Moaña tras negarse a Xunta de Galicia a habilitar os barcos para o traslado de participantes á propia illa, onde querían terse realizado . Precisamente, unha das razóns que leva ao movemento memorialista galego a debater sobre os usos da illa é a total ausencia nela de actos de memoria, máis alá da homenaxe anual que a propia IGM realiza cada xullo e para a que a Xunta si pon os barcos, denegados desta volta.

Así as cousas, a Iniciativa Galega pola Memoria, plataforma que reúne a meirande parte dos colectivos do país, solicitou a colaboración do Concello de Moaña, que dispón dunha concellería de Memoria que lidera a nacionalista María Ortega. A alcaldesa, Leticia Santos, será a encargada de dar a benvida ás persoas participantes, no acto de apertura que terá lugar ás dez e media da mañá. A continuación será a quenda da investigadora Iria Morgade, especialista no estudo de lugares de represión como Camposancos ou o Mosteiro de Oia, que impartirá a charla “A importancia dos lugares de memoria”. Tras ela, tomará a palabra o profesor de dereito de Universidade da Coruña, Carlos Amoedo, especialista en dereito patrimonial que, na súa ponencia “O marco legal da illa de San Simón”, aclarará cal é normativa que limita os usos da illa, declarada Ben de Interese Cultural.

Tras cada unha das quendas, abrirase un coloquio entre as persoas participantes e, a partir das 12.30 horas, haberá unha mesa redonda que pretende dar cabida a distintas visións sobre a illa: A organización convidou unha representación das navieiras que operan na ría, e como representante das actividades culturais que se celebran nela estará tamén na mesa Julio Gómez, organizador do festival SinSal. Por parte do movemento memorialista falarán Matías da Torre, voceiro da IGM, e a tamén integrante do colectivo e investigadora Montse Fajardo. Por último foi convidada a alcaldesa de Redondela, Digna Rivas, como representante do territorio no que se asenta o antigo cárcere.

As xornadas pecharanse ás dúas da tarde cunha intervención do poeta Xosé Álvarez Cáccamo, activista en pro da memoria histórica e neto de Darío Álvarez Limeses, asasinado polo fascismo en outubro de 1936.

Unha preocupación do memorialismo e as familias

Con estas xornadas, a IGM pretende dar resposta a unha preocupación vella tanto do movemento memorialista como das familias das vítimas: o uso da illa de San Simón que, malia o seu pasado como cárcere franquista e a restrición normativa que supón a súa consideración como Ben de Interese Cultural, acolle actividades de todo tipo. De feito, foi o propio movemento memorialista o que impediu que se celebrase nela unha festa de disfraces na noite do Samaín, como pretendía unha navieira hai só un par de anos.

Para asistir ás xornadas, que son de balde, só fai falla inscribirse no correo do voceiro da IGM: matiasdatorre73@gmail.com

- Publicidade -spot_img