A explotación comercial do pecio do San José, un galeón español que naufragou en augas panameñas no século XVII, non responde a criterios científicos e causou importantes danos a este sitio arqueolóxico subacuático, segundo as conclusións dun informe da UNESCO emitido tras unha misión de expertos efectuada no arquipélago das Perlas (Panamá).
A pedido do goberno de Panamá, o Consello Consultivo Científico e Técnico da Convención da UNESCO sobre a protección do patrimonio cultural subacuático enviou en dúas ocasións, en xullo e outubro de 2015, unha misión de expertos para avaliar as accións levadas a cabo desde 2003 no marco da explotación comercial do galeón español.
“A metodoloxía de relevamiento arqueolóxico non se efectuou cos estándares actuais en materia de práctica profesional arqueolóxica”, din os expertos nas súas conclusións, precisando que a explotación do pecio foi particularmente prexudicial para o sitio arqueolóxico. Así, o uso de deflectores de hélices, que xeran potentes chorros de auga, removeu sedimentos e escavado o sitio, o cal impide unha futura documentación precisa do mesmo.
Estes métodos son contrarios ás regras internacionalmente recoñecidas que figuran no Anexo da Convención da UNESCO, ratificada por Panamá. Os expertos aseguran tamén que algunhas pezas presentadas pola empresa a cargo da explotación do sitio como procedentes do San José parecen posteriores ao naufraxio do galeón. De feito, en xullo de 2015, a Dirección Nacional do Patrimonio Histórico de Panamá comisou obxectos procedentes de escavacións que estaban a piques de ser exportados ilegalmente.
Os expertos condenan tamén o enfoque puramente mercantil do proxecto, que se focalizou unicamente na procura de bens de valor comercial, e recomendan que calquera actividade relacionada co patrimonio subacuático que se emprenda sexa conforme aos principios da Convención da UNESCO, é dicir, que favoreza a protección dos sitios subacuáticos. Tamén alentan ás autoridades panameñas a promover a arqueoloxía subacuática científica e a organizar unha exposición sobre os vestixios e os obxectos procedentes do San José.
A Convención da UNESCO sobre a protección do patrimonio cultural subacuático ten como obxectivo garantir a preservación do patrimonio mergullado e loitar contra a explotación comercial e a pillaxe dos pecios. Así, permite por exemplo o comiso de obxectos procedentes de saqueos.
O Consello consultivo científico e técnico da Convención está composto por doce expertos de renome internacional e ten por vocación axudar á Conferencia de Estados Partes en cuestións de carácter científico e técnico. Este Consello xa se opuxo en varias oportunidades ás operacións de cazatesoros e achegou a súa axuda a países desexosos de protexer o seu patrimonio mergullado.
O San José, un navío español construído en 1611, partiu do porto do Callao rumbo a Panamá. O 17 de xuño de 1631, naufragou tras rozar cun bajío. Levaba a bordo un importante cargamento de ouro e prata.
Servicio de prensa da UNESCO//
