Cando se cumpren 15 anos da marea negra do Prestige, o maior desastre ecolóxico acaecido nas nosas costas, Greenpeace denuncia que España non aprendeu a lección e que continúa sen estar preparada para afrontar catástrofes ambientais con solvencia.
O accidente do Prestige fronte ás costas galegas, o 13 de novembro de 2002, afectou a 2.600 quilómetros dun dos tramos máis ricos, diversos e produtivos do litoral. Hoxe en día descoñécese aínda o alcance do impacto da marea negra ocasionada polo accidente. En todo este tempo non se elaborou ningún estudo integral da caracterización, avaliación e cuantificación de todos os impactos da marea negra.
“A mala xestión da catástrofe ambiental realizada desde o primeiro momento continuou no tempo, impedindo aprender as leccións necesarias para que non se repita a mesma historia”, declarou María José Caballero, responsable de Campañas de Greenpeace.
Greenpeace considera que son tres as principais causas da mala xestión: en primeiro lugar a decisión de afastar o buque magnificó a catástrofe ambiental. Doutra banda, o feito de que a información ofrecida polas distintas administracións foi escasa e, en ocasións, falsa. E por último, a insuficiente valoración da dimensión ambiental do sinistro agrandou o seu impacto. A isto súmase que a industria petroleira aproveita os recursos naturais pero non se fai cargo da súa responsabilidade coas consecuencias derivadas da súa actividade económica.
As contaminantes verteduras ao mar e incorporados á cadea trófica afectaron os recursos vivos vitais para o sector pesqueiro. Tivo implicacións inmediatas, tanto desde o punto de vista biolóxico, como desde o socioeconómico, con efectos para o conxunto da sociedade galega a curto, medio e longo prazo que se estenderon por toda a cornixa cantábrica ata o sur de Francia.
Aínda que tampouco se avaliaron de maneira exhaustiva, o accidente ocasionou efectos negativos sobre a saúde. Algúns dos estudos confirmaron os riscos para a saúde daquelas persoas que se enfrontaron á vertedura de fuel sen as medidas de protección adecuadas e sen as recomendacións precisas.
O Prestige tamén puxo en evidencia as enormes deficiencias da lexislación e do réxime de responsabilidade no transporte marítimo. O xuízo non solucionou as carencias detectadas. A sentenza do caso converteuse nunha carta branca á industria petroleira para poñer en risco o medio ambiente e á cidadanía e concedeu a España impunidade cos delitos ambientais.
Como consecuencia, e a pesar de que pasasen 15 anos, é só unha cuestión de tempo a posibilidade de que outro Prestige poida volva ocorrer porque os elementos que a orixinaron seguen vixentes e pouco cambiou desde entón: a industria petroleira segue transportando hidrocarburos de forma insegura, xa que aforrar custos é a máxima que rexe todas as súas decisións.
Greenpeace denuncia que non se poden esixir responsabilidades ás empresas implicadas nunha catástrofe ambiental xa que a lexislación internacional ampáraas. Tampouco se pode demostrar neglixencia ou dolo nos responsables políticos porque non se poden xulgar as súas decisións. Os medios de loita contra a contaminación son manifestamente insuficientes. A demanda dun réxime de responsabilidade ilimitada para accidentes como o do Prestige continúa sendo hoxe unha utopía. Na actualidade o mecanismo de indemnizacións vixente en Europa baséase na responsabilidade limitada do propietario da nave de acordo coa tonelaxe do buque.
Por último, Greenpeace lembra que o uso e abuso dos combustibles fósiles segue presente. O petróleo desde a súa extracción, transporte e consumo, xera inevitables, irreparables e permanentes impactos ambientais e debe ser substituída por outras alternativas no sistema enerxético. Hoxe sabemos que é imprescindible un cambio de modelo enerxético que acabe coa dependencia dos combustibles fósiles como o petróleo e se base en enerxías renovables.